تکنولوژی آموزشی در جهان امروز

معلمان در گذشته تنها به دانش‌آموزان و درس توجه داشتند و تنها به آن دو مي‌پرداختند. مطالعه تاريخ آموزش و پرورش و بيشتر كتاب‌هاي تربيتي نشان مي‌دهد كه غالباً به معلمان توصيه مي‌شد دانش‌آموز خود را دوست بدار و البته بدون اشاره به ضرورت شناخت او و روش شناختن ماهيت و روش دوست داشتن دانش‌آموزان، معلومات خود را زياد كن. منظور از معلومات زياد يا باسواد بودن عمدتاً اين بود كه معلم، حاضرجواب باشد و به همه پرسش‌ها فوري پاسخ دهد و از حفظ تدريس كند. ليكن معلم امروز، خود را ناگزير مي‌بيند كه به همان اندازه دانش‌آموز و درس، به خودش و موقعيت آموزشي و يادگيري يا شرايط موثر در آموزش و يادگيري نيز بپردازد و چگونگي آن‌ها را از جمله عوامل تعيين‌كننده‌ موفقيت در تدريس و يادگيري تلقي كند. به بيان ديگر، معلم معاصر، به عنوان يك مدير يا سازمان‌دهنده، خود را موظف مي‌داند كه علاوه بر خود دانش‌آموزان و مطالب درسي به ساير عوامل موثر در موفقيت تدريس و يادگيري نيز بپردازد. از معلم امروز، در همه مراحل آموزشي، نبايد انتظار داشت كه همچون گذشتگان به حصير و تشكچه پناه ببرد و تنها حرف زدن و متكلم وحده شدن را وسيله آموزش بداند بلكه او ناگزير است از آخرين يا جديدترين فرآورده‌هاي آموزشي و تكنولوژي آموزشي استفاده كند.
معلم امروز بر اين باور است كه تكنولوژي آموزشي، نوعي اسباب‌بازي و بازي كردن يا سرگرمي محض نيست و وسيله‌اي براي ارتزاق نمي‌باشد بلكه:

1- يادگيري موثر و فعال را در دانش‌آموزان و دانشجويان برمي‌انگيزد.
2- زمان آموختن را كاهش مي‌دهد زيرا بر سرعت آن مي‌افزايد.‌
‌3- آموختن را آسان، دقيق و مطمئن مي‌گرداند.
4- يادگيري را براي همه‌ دانش‌آموزان لذّت‌بخش مي‌كند.
5- دانش‌آموزان و دانشجويان را در انتخاب شيوه و ابزارهاي يادگيري تقريباً‌ آزاد مي‌گذارد.
6- با آنها تعارف ندارد و هميشه واقعيت را به آنان نشان مي‌دهد.
7- دانش‌آموزان را وادار كند كه همزمان از همه حواس ارتباطي خود با جهان خارج استفاده كنند.
8- آنان را از بي‌توجهي به موضوع آموختني باز مي‌دارد.
9- غالباً يادگيري مشاركتي را ايجاب مي‌كند.
10- چون مغز و دست و بينايي و شنوايي با هم فعاليت مي‌كنند طبعاً انضباط خودگردان بركلاس يا گروه‌هاي درسي حاكم مي‌شود.
11- كلاس از جوّ علمي و عاطفي مطلوبي برخوردار مي‌شود.
12- ارزشيابي را دقيق مي‌كند.
13- برخلاف تصور بعضي استفاده درست و به موقع از تكنولوژي آموزشي نه تنها معلم و دانش‌آموزان را از انديشيدن بي‌نياز نمي‌كند بلكه انديشيدن عميق و خلاق و انتقادي را در آنها برمي‌انگيزد.
14- منابع علمي متعدد و متنوعي را معرفي مي‌كند.
15- دانش‌آموزان را از وابسته شدن به چند كتاب درسي يا حتي معلمان نجات مي‌دهد و به خودگردان شدن آنها در آموختن كمك مي‌كند.
16- به دانش‌آموزان امكان مي‌دهد كه با مراكز علمي و فني سراسر جهان، هر لحظه كه بخواهند، ارتباط برقرار كنند و پاسخ‌هاي پرسش‌هاي علمي و فني خود را بگيرند يا به وجود تحقيقات علمي جديد پي ببرند.‌
‌17- دانش‌آموزان براساس علاقه و توانايي‌هاي خود فعاليت مي‌كنند.
18- هميشه با نوعي هيجان مطلوب، به آموختن مي‌پردازند.
19- توانمندي ابتكار و خلاقيت آنان را تحريك و تقويت مي‌كند.
20- تمرين‌هاي درسي را هدفمند و نشاط‌انگيز مي‌كند.‌
‌21- به تعميق و تثبيت آموخته‌ها كمك مي‌كند.
22- به طور كلي كلاس يا موقعيت آموزشي و يادگيري را هم براي معلم و هم براي فراگيران مساعد و نشاط‌آور مي‌كند.
چنين كلاس درسي يعني كلاسي كه استفاده از تكنولوژي در آن متداول است، طبعاً محيط آموزشي امني خواهد شد و انضباط خودگردان جاي انضباط تحميلي معلم و مدرسه را خواهد گرفت و اين از بزرگترين آرمان‌هاي هر معلم است. از اين رو، از معلمان انتظار داريم كه تادير نشده است در روش‌ها و راهبردهاي سنتي تدريس خود تجديدنظر جدي به عمل آورند و تكنولوژي آموزشي روز را عامل بسيار مؤثر در تسهيل و تسريع و تعميق يادگيري بدانند و از آن، هر معلم به نسبت درس خود، استفاده كنند. مديران آموزشي نيز سريعاً‌ تكنولوژي آموزشي مورد نياز معلمان خود را فراهم كنند و در اختيار ايشان بگذارند كه در غير اين صورت هم معلمان و هم مديران و هم دانش‌آموزان عمر خود را ضايع و تلاش‌هاي خود را بدون نتيجه مثبت براي زندگي امروز خواهند گردانيد.
از سويي ديگر مدارس امروز كشور ما بايد با اين اعتقاد كار كنند تا دانش‌آموزاني بار آورند كه:
1- از تكنولوژي جديد نهراسند و آن را لازمه زندگي پيچيده و متغير امروز بدانند.
2- توانايي‌هاي بنيادي براي كاربرد درست اين تكنولوژي را داشته باشند.
3- مي‌توانند با دنيايي كه به اين تكنولوژي نياز دارد، سازگاري كنند. تكنولوژي قديم را با تكنولوژي جديد سازش دهند و در كاربرد موفق و موثر تكنولوژي جديد مهارت پيدا كنند.
توفيق در سه مورد مذكور طبعاً هنگامي ممكن و ميسر خواهد شد كه استفاده از تكنولوژي آموزشي جديد در مدارس و دانشگاه‌هاي كشورمان رايج و تقويت شود.

منبع:
- نگاهي نو به روان‌شناسي آموختن يا روان‌شناسي تغيير رفتار تاليف: علي اكبر شعاري نژاد
- روان‌شناسي تربيتي اصول و كاربرد آن‌ تاليف گلاور وسروئينگ،ترجمه علي نقي خراز

:: موضوعات مرتبط: تکنولوژی آموزشی