فصل پنجم از صفحه 207 تا صفحه 248
1 - نظرات تربيتي ديويي بر دو مفهوم دموكراسي و تجربه بنا شده است اين دو مفهوم برچه اصولي بنا شده است؟ص230
*الف) اصل اجتماع و اصل تفرد ب) اصل تفرد و اصل اجتماع ج)اصل فعاليت و اصل حريت د) اصل حريت و اصل فعاليت
2- درمدارس سنتي « مربيان هدفهاي تربيتي را بدون آن كه با محصلين مشورت كرده باشند بر آنان تحميل مي كند» اين هدف تحميلي چه خطرات اساسي دارد؟ص231
الف)اولا سبب محروم ساختن دانش‌آموز از بكار بردن هوش و حس پيش‌بيني مي‌شود دوماً هدفهاي تحميلي به صورت هدفهاي انعطاف پذير در مي‌آيد
*ب) اولا سبب محروم ساختن دانش‌آموز از بكار بردن هوش و حس پيش‌بيني مي‌شود دوماً هدفهاي تحميلي به تدريج به صورت هدفهاي انعطاف ناپذير در مي‌آيد
ج) اولا باعث مي‌شود اين هدفها هيچ رابطه اي با فعاليتهاي كه بايد بوسيله انها هدايت شوند ندارد دوماً چون هدفهاي زاييده فعاليتهاي آتي نيست. نتايج حاصله ملاك تشخيص اعتبار آنها نيست
د) اولا باعث مي‌شود اين هدفها رابطه مستقيم با فعاليتهاي كه بايد بوسيله انها هدايت شوند داشته باشد دوماً چون هدفهاي زاييده فعاليتهاي آتي نيست. نتايج حاصله ملاك تشخيص اعتبار آنها نيست
3 - ديويي درمورد برنامه هاي درسي چه نظري دارد؟ص232
الف) برنامه هاي درسي را بايد به صورت وسيله مناسبي جهت حل مسايل جاري دانش‌آموز و رفع نيازهاي تجربي او درآورد
ب) برنامه هاي درسي را بايد به صورت وسيله مناسبي جهت حل مسايل جاري دانش‌آموز و رفع نيازهاي غريزي او درآورد
*ج) برنامه هاي درسي را بايد به صورت وسيله مناسبي جهت حل مسايل جاري دانش‌آموز و رفع نيازهاي حياتي او درآورد
د) برنامه هاي درسي را بايد به صورت وسيله مناسبي جهت حل مسايل آتي دانش آموز و رفع نيازهاي حياتي او درآورد
4 - كدام گزينه از نظرات ديويي درمورد برنامه درسي نمي‌باشد؟ص233
الف) برنامه درسي بايد وسيله مناسبي جهت حل مسايل جاري دانش‌آموز باشد ب) برنامه درسي بايد نيازهاي حياتي دانش‌آموز را رفع كند ج) اعتبار برنامه درسي براي دانش‌آموز مسلم و فوايد آن محرز باشد * د) برنامه درسي مجموعه اي از نتايج تجربيات گذشته است
5 - مراحل روش معروف مساله ديويي كدامند؟ ص234
الف) تجربه كودك در زمان حال تشكيل فرضيه ب) قطع ادامه فعاليت مورد علاقه كودك، آزمايش فرضيه
ج) وارسي آن قسمت از اطلاعات موجود، كه احتمال دارد راه‌حلي پيش پاي دانش‌آموز بگذارد * د) موارد الف، ب، ج با هم
6 - درمدرسه سنتي از قوه به فعل درآمدن يا توسعه استعدادهاي كودك مبتني بر چه بود؟ص235
*الف)تمرين و ورزش قوايي مانند حافظه، استدلال، اراده ، تصور ب) فعاليت تجربي و تجربه كودك در زمان حال ج) آزمايش فرضيات و انتخاب فرضيه د) آزمايش حقيقت
7 - شكل اجتماعي يك اجتماع خوب را ديويي چه‌مي نامد؟ص237
الف) آزادي * ب) دموكراسي ج) تعليم و تربيت د) سياست
8 - كدام گزينه مبين نظام آموزش و پرورش مبتني بر راهنمايي تحصيلي و حرفه اي نمي‌باشد؟ص238
الف) آموزش و پرورش بايد بكوشد نيروهاي بالقوه افراد را متناسب با نيازهاي فرد و جمع پرورش دهد ب) آموزش و پرورش بايد بكوشد روحيه همكاري و تعاون را تقويت كند ج) آموزش و پرورش بايد بكوشد فرد مصالح اجتماعي راضمن استفاده مشروع از امكانات خويش همواره نصب العين قرار دهد *د) آموزش و پرورش بايد بكوشد به مثابه فرهنگ فرد را براي خود او تربيت كند
9 - چگونه بايد كودك را راهنمايي كرد؟ ص239
الف) بايد به او مجال داد تا خود ارزشهاي فرهنگي چيزي را انتخاب كند كه واقعيت دروني او را بهتر ارضا مي‌كند ب) بايد براي كودك همه نوع فرصتي را كه لازمه كشف رغبتها و فعاليتهاي مختلف اوست فراهم كنم
ج) بايد طفل را به قبول خود چنانچه امروز هست واگذاريم *د) موارد الف و ب با هم
10 - حاصل معرفتي كه زنده و انساني است كدامست ؟ص241
*الف) آن حس پيوستگي متقابل فعاليتها و بستگي اذهان واتحاد اثار است ب) آن حس پيوستگي است كه تلاش آدمي را جنبه فردي مي‌بخشد
ج) آن حس پيوستگي است كه تلاش آدمي را جنبه عاطفي مي‌بخشد د)فقط حس پيوستگي متقابل فعاليتها است
11 - تحقق انسان واقعي در آدميزاده منوط به كدام گزينه است؟ص 244
الف) منوط بدان است كه، امكانات ذاتي‌اش به تصادف از قوه به فعل درآيد
*ب) منوط بدان است كه، امكانات ذاتي‌اش در سايه تدابيرمربي از قوه به فعل درآيد
ج) منوط بدان است كه، امكانات بالفعل اش به تكامل شخصي برسد د) منوط بدان است كه، امكانات بالفعل اش به تكامل اجتماعي برسد
12 - ارزش هاي امكانات بالقوه آدمي با توجه ضرورتها و واقعيتهاي زندگي فردي و اجتماعي كدامند؟ص245
الف) استعدادهاي ذاتي و استعدادي عقلي ب) استعدادهاي دروني و استعدادهاي بيروني
*ج)استعدادهاي عام، استعدادهاي خاص د) استعدادهاي فطري و استعدادهاي غريزي
13 - دسترسي همه افراد به تعليمات عمومي شرط لازم چيست؟ص 245
الف) تعليمات اجباري ب) نظم مطلوب دروابط فرد با محيط طبيعي و اجتماعي ج) ازقوه به فعل درآمدن استعدادهاي طبيعي * د) استقرار عدالت اجتماعي
14 - آموزش متوسطه بيشتر به پرورش كدام دسته از استعدادها اختصاص دارد؟ص 246
*الف) استعدادهاي خاص ب) استعدادهاي عام ج) استعدادهاي ذاتي د) استعدادهاي فطري
15 - انواع فعاليت متمايز مقطع راهنمايي تحصيلي كدامند؟ص248
الف) مطالعات نظري تعريف رشته هاي تحصيلي دوره متوسطه و تعيين خصوصياتي كه موفقيت هر رشته را تضمين مي‌كند ب) شناخت عيني استعدادها و خصوصيات هر دانش‌آموز كه بايد به طور منظم گيرد
ج)تهيه گزارشي كه بتواند مبناي نگارش توصيه نامه‌اي درباره هر يك از دانش آموزان قرار گيرد *د) همه موارد فوق با هم
16 - مدرسه ی ييلاقی ابتکارکداميک ازافرادزير است و موضوع آن چيست؟ ص 218 الف- دکترکلاپارد-آموزش مستقيم * ب- دکتردکرولی-روش کانونهای رغبت ج- ماکارنکو- مدارس آزاد د- پستالوزی- مدارس خود انضباط
................................................................................................................................................................................................................................................................................
1 – اهميت درس مباني و اصول آموزش و پرورش را به اختصار توضيح دهيد .
آشنايي با اصول و مباني آموزش و پرورش براي همه ي معلمان در همه ي دوره هاي تحصيلي ضرورت دارد . زيرا آدمي هرگز نمي تواند بي اعتقاد زندگي کند ، و اعتقادات ما ، در واقع ، قواعد اعمال ما هستند . و منظور از اعتقادات همان مباني و اصولي هستند که پذيرفته ايم .
2 – تعريف اصول و مباني آموزش و پرورش را ( به صورت جداگانه ) بنويسيد ؟
مباني تعليم و تربيت از موقع آدمي و امکانات و محدوديت هايش و نيز از ضرورت هايي که حياتش همواره تحت تاثير آنهاست ، بحث مي کند .
اصول تعليم و تربيت مربيان را به منزله ي ابزاري است که با استفاده از آن مي توانند به موقع و در عين حال با روشن بيني کافي تصميم بگيرند و وظايف تربيتي خود را به نحو رضايت بخشي انجام دهند .
مربی خود رابط و واسطه ای است میان اعتبارات تمدّنی موجود و روان هیات پذیر طفل . تمدن و طفل هر یک حقوقی دارند که باید به موقع خود مطمح نظر قرار گیرد
3 – منابع تعيين هدف هاي آموزش و پرورش را بنويسيد .
يادگيران و نيازهاي آنان – تغييرات و نيازهاي جامعه – اصحاب علم و نويسندگان کتاب هاي درسي
4 – مراحل تربيت را نام ببريد .
پرستاري – تاديب – تعليم - خودسازي
5 – سه وظيفه اساسي تربيت در دوره ي ابتدايي ( اصول آموزش و پرورش در دوره ي دبستاني ) را بنويسيد .
تعليم مفاهيم اساسي شرط نيل به فکر منطقي و علمي است ( خواندن ، نوشتن و حساب کردن ) - بيدار کردن ذوق که طليعه تربيت حسن زيبايي است – تربيت اجتماعي شخصيتکه بر اخلاق مبتني بر قاعده استوار است .
6 – منبع اصول آموزش و پرورش را برشماريد .
مطالعه زندگي فردي و جمعي نوع انسان ( روان طفل ) - عوامل موجود در حيات انسان - انتظاراتي که مردم از دستگاه تربيتي دارند - فرهنگ جامعه
7 – در کاربرد اصول آموزش و پرورش چه نکاتي بايد رعايت کرد ؟
تناسب و هماهنگي : اعمال مربي يا معلم با همديگر تناسب و همخواني داشته باشند و نيز محصل به صورت جامع تربيت شود يعني هيچ جنبه اي يا بعدي از او بر ساير جنبه ها يا ابعادش غلبه نکنند .
وحدت : بين فکر و عمل مربيان و معلمان وحدت باشد و همديگر را نفي نکنند .
اقتصاد : يعني به کار گرفتن وسايل مقتضي در اوقات و موارد مقتضي .
8 – يکي از مباني آموزش و پرورش ، مباني فلسفي است . رابطه ي فلسفه با تعليم و تربيت را بنويسيد .
فلسفه و تربيت در مرحله کوشش يکسان هستند . فلسفيدن براي کشف ارزش ها و آرمان هاي بهتر يا مطلوب آموزش و پرورش ( تربيت ) ، واقعيت بخشيدن به اين ها در زندگي و شخصيت آدمي است . به عبارت ديگر فلسفه ، آموزش و پرورش و فلسفه آموزش و پرورش همگي هدف يکساني را دنبال مي کنند و آن در حد امکان کشف آرمان زندگي و پس از آن واقعيت بخشيدن به آن است ، البته در حد امکان .
9 – عناصر تربيت ( آموزش و پرورش ) را بنويسيد .
محصل ( نوآموز ، دانش آموز ، دانشجو ) - معلم ( شخصيت ، اطلاعات علمي و فني ، ايمان و روش هايي که براي انگيزش و آموزش و پرورش محصلان به کار مي برد ) - هدف - وسايل ( برنامه درسي ، کتاب درسي ، ابزارهاي آموزشي و کمک آموزشي )
10 – يکي از اصول تعليم و تربيت ، اصل تناسب عمل و وضع مي باشد ، آن را به اختصار توضيح دهيد .
عمل تربيتي را طوري سازمان ده که نظام ارزشي و غايي هر مرحله از رشد را ، بدون ناديده گرفتن نظام بالقوه آتي ، ارضا کند ؛ زيرا « بهترين طريقه آماده کردن کودک براي شرايط زندگي آينده اش سعي در ارضاي نيازهاي مربوط به رشد کنونيش مي باشد » .
اين اصل ناظر به چند نکته اساسي زير است که جملگي با يافته هاي جديد روان شناسي و علم الاجتماع مطابق است :
الف ) آموزش بايد با درجه ي رشد ذهني دانش آموز متناسب باشد .
ب ) آموزش بايد به نحوي با احتيجات اساسي و نيازهاي واقعي کنوني کودک مربوط باشد و علايقش را ارضا کند .
ج ) مربي بايد ضمن تغذيه تمايل کودک به فعاليت در زمان حال و در وضع موجود ، سير آينده ي نيازها و علايق و تحول امکانات وي را در نظر بگيرد و از زنداني کردن او در موقعيت هاي گذراي کنوني بپرهيزد .
11 – در خصوص علت احتمالي کاربرد دو کلمه متفاوت آموزش و پرورش توضيح دهيد .
علت کاربرد دو کلمه متفاوت آموزش و پرورش ( تعليم و تربيت ) به احتمال زياد ، اين تصور تاريخي است که فيلسوفان غرب و شرق در گذشته ، چنين مي پنداشتند که انسان از دو پديدار ( پديده ) جدا از هم به نام « روح » ( روان ) و « جسم » ( تن يا بدن ) تشکيل يافته است . و اين دو گاهي موازي هم فعاليت مي کنند بدون اين که بين آن ها ارتباطي باشد (نظريه هاي توازي ) ؛ گروهي معتقد بودند که آن دو مقابل هم قرار دارند و غالبا با يکديگر مخالفند يعني روح مخالف جسم يا بر عکس عمل مي کند ( نظريه تقابل ) ؛ و متفکران بعدي اين عقيده را اظهار نمودند که روح و جسم يا روان و تن نه موازي يکديگرند و نه مخالف هم . بلکه ميان آن ها تاثير متقابل يا تعامل وجود دارد يعني روح و بدن در همديگر موثرند ( نظريه تاثير متقابل يا تعامل ) .
هر عملي که از انسان سر مي زند به کل وجودش مربوط است و هر گونه تفکيک و جدايي در رفتار انسان ، يک امر ذهني يا تصوري است که بر وجود انسان تحميل مي شود . هيچ يک از اعمال و حرکات انسان را نمي توان يافت که با کل وجود او ارتباط نداشته باشد .
در قرآن کريم نسز هميشه کل وجود انسان مخاطب قرار گرفته است و خداوند او را به صورت يک کل يا واحد ، مسوول قرار داده است اگر چه براي تعبير اين وحدت کلمات گوناگون از قبيل : بني آدم ، انسان ، نفس ، قلب و ... به کار برده است .
12 – عبارات زير که در توصيف اصل ( در آموزش و پرورش ) مي باشند را تکميل کنيد .
اصل عمدتاً وضع کردني است نه کشف کردني ، امر عيني و واقعي است نه ذهني ، ضرورتاً قابل تعميم نيست و تابع وضع يا مقتضيات شرايط زمان و مکان است .
13 – سه نوع شناخت مورد نياز معلم در ارتباط با مباني روان شناختي تربيت را به اختصار توضيح دهيد .
الف ) شناخت عمومي يا تربيت عمومي که براي همه مشاغل لازم است مثلاً آشنايي با فرهنگ ملي خود و چگونگي برقراري روابط انساني سالم بين خود و ديگران براي هر شاغلان هر شغلي ضرورت دارد .
ب ) شناخت تخصصي يا آشنايي با زمينه هاي لازم براي انجام دادن يک شغل ، مثلاً معلم بايد با روان شناسي يادگيري و آموزش آشنا شود نه به اين منظور که روان شناس بار آيد بلکه براي استفاده از يافته هاي آن در تربيت و آموزش يا همان طوري که يک پزشک ، شيمي را ياد مي گيرد نه براي شيميدان شدن يا تدريس شيمي بلکه براي استفاده از آن در عمل طبابت .
ج ) شناخت شغلي يا حرفه اي که شناخت عملي يا کاربردي در هر شغل است ، مثلاً ؛ معلم يا داوطلب معلمي بايد روش هاي تدريس دروس مختلف را ياد بگيرد نه براي اطلاع بلکه براي به کار بردن در کلاس درس .
14 – سه تفاوت مفهوم تربيت با تعليم را بنويسيد .
مفهوم تربيت وسيع تر از تعليم است - اهداف تربيت گسترده تر از اهداف تعليم است - تعليم جنبه ي ذهني و تربيت جنبه ي عملي دارد .
15 - اصول آموزش و پرورش را نام ببريد و يکي از آن ها را توضيح دهيد .
فعاليت - کمال و تماميت - تناسب عمل و وضع - تفرد - اجتماع - حريت - سنديت .
16 – مباني اوليه و ثانويه آموزش و پرورش را بنويسيد .
مباني اوليه : تاريخي - روان شناختي - اجتماعي - زيست شناختي - فلسفي .
مباني ثانويه : اداره ي مدرسه به معناي اعم کلمه - تدريس يا آموزش - برنامه ريزي درسي .
17 – شوراي عالي آموزش و پرورش براي رسيدن به هدف غايي نظام تعليم و تربيت اسلامي ، چه اهدافي را تهيه و به تصويب رسانده است ؟
اعتقادي - اخلاقي - علمي آموزشي - فرهنگي هنري - اجتماعي - زيستي - سياسي - اقتصادي .
18 – تعليم و تربيت را تعريف کنيد .
تربيت عبارت است از فراهم کردن زمينه و عوامل ، براي به فعليت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهاي انسان در جهت مطلوب .
19 – تفاوت تربيت انسان با حيوان را نويسيد .
الف ) گاو و گوسفند فربه و اسب تربيت شده اگر نسبت به ساير افراد خود ارزش بيشتري دارند از لحاظ ميزان سودي است که از آن ها عايد انسان مي شود و گرنه گاو و گوسفند فربه و اسب تربيت شده من حيث حيوان بودن يعني گاو و گوسفند و اسب بودن ، بر ساير نوع خود برتري ندارند . ولي تربيت در آدمي زاده من حيث آدم بودنش موثر است . و بشر تنها در تعليم و تربيت آدم تواند شد و آدمي چيزي جز آنچه تربيت از او مي سازد نيست .
ب ) آدمي بر خلاف حيوان فقط به وسيله آدميان يعني به دست افراد تربيت شده ي نوع خود تربيت مي شود و اين تفاوتي معني دار است .
ج ) تربيت حيوان برابر است با وادار کردن حيوان به فراگيري انعکاس هاي شرطي است .
20 – ملاک هاي گزينش هدف هاي آموزش و پرورش را بنويسيد .
فلسفه آموزش و پرورش - روان شناسي پرورشي و يادگيري .
21 – در چه صورتي کلمه ( تربيت ) تقريباً معادل اصطلاح تعليم و تربيت است ؟
يکي از کاربردهاي لفظ ( تربيت ) در زبان فارسي از جامعيت خاصي برخوردار است و آن هنگامي است که کلمه به عوض آن که يک يا چند جنبه از ابعاد وجود انسان را در بر گيرد ، همه ي جنبه هاي زندگاني مادي و معنوي شامل مي شود . در اين مفهوم ، کلمه ( تربيت ) تقريباً معادل اصطلاح تعليم و تربيت امروزي در زبان فارسي يا Education در بعضي از زبان هاي اروپايي است . در اين مفهوم ، تربيت اعم از تعليم است يعني آن که تربيت ايجاد و تقويت هر نوع کمالي را شامل مي شود و تعليم يا علم آموزي هم نوعي کمال است .
22 – چهار سوال اساسي مطرح در فلسفه تعليم و تربيت را بنويسيد .
الف ) انسان کیست یا چیست ؟ ( هستی شناسی )
ب ) چگونه یاد می گیرد و چگونه به کسب معرفت می رسد ؟ ( شناخت شناسی )
ج ) با چه ضوابط اخلاقی باید زندگی کند یعنی نظام اخلاقی چگونه باشد ؟ ( ارزش شناسی )
د ) با چه نوع مدیریت یا حاکمیتی داشته باشد یعنی حکومت یا سیاست حاکم بر جامعه ؟
23 – يکي از اصول تعليم و تربيت ، اصل تفرد مي باشد ، آن را به اختصار توضيح دهيد .
باید شباهت ساختی روحی کامل یا لااقل جزیی بین مورد تربیت و سرمایه فرهنگی موجود باشد تا این سرمایه واقعاً در تربیتش موثر افتد . باید دانست که هر طفلی برای خود فردی است غیر قابل قسمت و متشخص ، بدون هیچ تردیدی هر کس از طفولیت حق دارد که برای طرح برنامه زندگی منفرد خویش از امیال و جهت سیر طبیعی خود تبعیت کند . این مطلوب هنگامی تحقق پذیرد و مقرون به کامیابی شود که هر کس جمیع قوای خود را بدون هیچ مانع در سبیل وظایف حیاتی ( خود ) مصروف دارد و به اموری پردازد که در مسیر تمایلات ( فردی و طبیعی وی ) قرار دارد .
24 – مطلوب اصل سنديت ، ...... چيست ؟
- مطلوب اصل فعاليت : محدود نکردن دائره ي طفل است بنابراين بايد به طفل مجال داد تا مقدمات آن چه را لازمه ي زندگي است فراهم کند و پايه محکمي براي زندگي خود تشکيل دهد ( آزاد گذاشتن زندگي کششي ) .
- مطلوب اصل کمال : اين است که از زندگي کششي يا حيات سائقي جلوگيري به عمل آيد و فرد نسبت به ارزش ها و اعتبارات و آن چه پسنديده است ، علاقه پيدا کند .
- مطلوب اصل حريت : خودکار بارآوردن شاگرد است . دانش آموز بايد خودکار باشد و از اين راه استعدادهاي خود را بپروراند .
- مطلوب اصل سنديت : عدم توجه به اميال و رغبت هاي طفل مي باشد .
- مطلوب اصل تفرد : اين است که رغبت شخصي افراد مورد توجه قرار گيرد و تمايلات شخصي آنان مد نظر باشد .
- مطلوب اصل اجتماع : اين است که همه نظر و ميل خود را تابع خير و صلاح جمع قرار دهند ، قواي خود را در خدمت جمع بگذارند و از ارضاي اميال شخصي خويش صرف نظر کنند .
25 – حل تناقض میان اصول آموزش و پرورش چگونه است ؟
تناقض اصل فعالیت و کمال : وقتی این تناقض حل می شود که از راه تعلیم و تربیت در افراد وسیله ای برای درک ارزش ها به وجود آید و افراد بتوانند اهمیت و ارزش شئون فرهنگی و تمدنی و اجتماعی را درک کنند .
تناقض اصل حریت و سندیت : وقتی این تناقض حل می شود که تعلیم و تربیت استعدادهای بچه ها را برای تحقق ارزش های درک شده ، رشد دهد .
تناقض اصل تفرد و اجتماع : وقتی این تناقض حل می شود که از راه تعلیم و تربیت نظام هماهنگ معدل القوایی نفسانی از ارزش هایی که درک شده و از ارزش هایی که در شغل و رفتار افراد تحقق یافته اند ، ایجاد گردد .
26 – اصول هدف های آموزش و پرورش را بنویسید .
الف ) اصل تامین رشد زیستی و سازگاری موجود انسانی در برابر محیط طبیعی و انجام دادن وظایف حیات .
ب ) اصل کسب موقعیت اجتماعی و شغلی .
ج ) اصل آشنایی و اشتراک در تمدن انسانی .
د ) اصل توجه به استعدادها و شخصیت فردی .
هـ ) اصل معنویت و تربیت روحی .
